Năm 1986 đánh dấu bước ngoặt lớn trong lịch sử phát triển của Việt Nam. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã chính thức khởi xướng công cuộc Đổi Mới. Từ mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, Việt Nam bắt đầu hành trình chuyển mình mạnh mẽ và toàn diện. Hơn ba thập kỷ sau, những chính sách đổi mới không chỉ làm thay đổi diện mạo kinh tế xã hội mà còn mở rộng vị thế đất nước trên trường quốc tế.
Đổi mới kinh tế: Từ cửa đóng then cài đến mở cửa hội nhập
Chính sách đổi mới đầu tiên và sâu rộng nhất là trong lĩnh vực kinh tế. Việt Nam từng bước dỡ bỏ mô hình bao cấp, thay thế bằng cơ chế thị trường. Hệ thống giá cả được thả nổi theo cung cầu. Doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa. Khu vực tư nhân được công nhận là thành phần kinh tế quan trọng. Hộ gia đình được giao quyền sử dụng đất lâu dài thông qua chính sách khoán 10 trong nông nghiệp, giúp sản xuất lương thực nhanh chóng phục hồi và phát triển.
Từ đầu thập niên 1990, Việt Nam ban hành Luật Đầu tư nước ngoài và thiết lập các khu công nghiệp tập trung. Đây là bước đi quyết đoán nhằm thu hút vốn FDI và công nghệ từ bên ngoài. Những hiệp định thương mại lớn như BTA với Hoa Kỳ, WTO, CPTPP và RCEP đã giúp Việt Nam dần hội nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu. Xuất khẩu tăng trưởng đều đặn. Kinh tế vươn ra thế giới nhưng vẫn giữ vai trò chủ đạo của Nhà nước trong một số ngành chiến lược.
Cải cách hành chính và thể chế
Cùng với cải cách kinh tế, Nhà nước thực hiện hàng loạt chính sách nhằm đổi mới bộ máy hành chính. Tinh giản biên chế. Tăng cường phân cấp. Cải thiện môi trường đầu tư. Các thủ tục hành chính được đơn giản hóa. Chính phủ điện tử và gần đây là chuyển đổi số quốc gia được thúc đẩy mạnh mẽ. Mục tiêu là xây dựng một nền hành chính công khai minh bạch hiệu quả lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.
Hệ thống pháp luật cũng được hoàn thiện từng bước để phù hợp với nền kinh tế thị trường và các cam kết quốc tế. Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Bảo vệ môi trường liên tục được sửa đổi để tạo hành lang pháp lý thông thoáng và ổn định.
Đổi mới giáo dục và khoa học công nghệ
Nhận thức được vai trò của tri thức và công nghệ, Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách nhằm hiện đại hóa hệ thống giáo dục và thúc đẩy nghiên cứu khoa học. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể mới được triển khai từ năm 2018 đến nay chú trọng phát triển năng lực học sinh thay vì chỉ truyền đạt kiến thức.
Các trường đại học được trao quyền tự chủ. Quan hệ hợp tác quốc tế trong giáo dục được mở rộng. Việc chuyển đổi số trong dạy và học đang diễn ra mạnh mẽ ở cả giáo dục phổ thông và đại học. Cùng lúc đó, các trung tâm đổi mới sáng tạo được xây dựng như Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia nhằm hỗ trợ khởi nghiệp và kết nối với mạng lưới công nghệ toàn cầu.
Chính sách an sinh xã hội và phát triển bền vững
Một trong những điểm nhấn trong hành trình đổi mới là việc đảm bảo phát triển kinh tế đi đôi với công bằng xã hội. Hệ thống bảo hiểm y tế và bảo hiểm xã hội được mở rộng. Các chương trình xóa đói giảm nghèo được triển khai ở vùng sâu vùng xa. Hệ thống y tế cơ sở được củng cố. Mạng lưới trường lớp được mở rộng đến tận thôn bản.
Gần đây, Việt Nam đưa ra nhiều chính sách hướng đến phát triển bền vững như Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Các chính sách về năng lượng tái tạo, bảo vệ tài nguyên nước, thích ứng với biến đổi khí hậu đã bước đầu mang lại những chuyển biến tích cực.
Hội nhập quốc tế và nâng tầm vị thế quốc gia
Không thể không kể đến các chính sách đối ngoại chủ động đa phương hóa và đa dạng hóa. Việt Nam trở thành thành viên tích cực của ASEAN. Tham gia vào các cơ chế hợp tác quốc tế như APEC, ASEM, G20 mở rộng. Đảm nhiệm vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và tổ chức thành công nhiều sự kiện quốc tế lớn.
Thông qua hội nhập kinh tế, ngoại giao và văn hóa, Việt Nam từng bước khẳng định vị trí là đối tác tin cậy trong cộng đồng quốc tế. Điều này là kết quả của một quá trình đổi mới toàn diện và có chiến lược.
Từ Đổi Mới đến phát triển bao trùm
Hơn 35 năm sau dấu mốc 1986, chính sách đổi mới không còn là khái niệm mà đã trở thành thực tiễn sống động trong mọi lĩnh vực của đất nước. Việt Nam đã vươn lên từ một nền kinh tế khó khăn để trở thành một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất khu vực.
Đổi mới không chỉ là cải cách mà còn là khát vọng. Khát vọng xây dựng một đất nước phát triển có vị thế trên thế giới nhưng vẫn giữ được bản sắc và công bằng trong từng bước đi.
