Tìm hiểu cách tái định hình và giải quyết vấn đề hiệu quả với khái niệm “vấn đề trọng lực” và “vấn đề neo” từ các chuyên gia.
Làm quen với “Vấn Đề Trọng Lực” và “Vấn Đề Neo”
Hầu hết chúng ta đều đã từng gặp phải một vấn đề khiến bản thân cảm thấy hoàn toàn bế tắc. Dù đã suy nghĩ kỹ lưỡng và tìm kiếm giải pháp, bạn vẫn không thể thoát khỏi cảm giác bị mắc kẹt. Chỉ cần nghĩ đến vấn đề đó cũng đủ khiến bạn thấy áp lực, như thể một sợi dây vô hình đang trói chặt bạn lại.
Khi điều này xảy ra, có thể bạn đang đối mặt với “Gravity problems” (vấn đề trọng lực) và “Anchor problems” (vấn đề neo). Hai khái niệm này được phát triển bởi Dave Evans và Bill Burnett – đồng tác giả của cuốn sách Designing Your Life và đồng sáng lập Stanford Life Design Lab. Đây là một phương pháp tư duy giúp bạn thoát khỏi vòng luẩn quẩn và tìm ra giải pháp phù hợp với thực tế.
Vấn đề neo: Khi câu trả lời được ẩn giấu trong câu hỏi
Vấn đề neo xảy ra khi bạn vô tình biến một giả định thành câu hỏi, giới hạn khả năng giải quyết vấn đề của mình. Dave Evans đưa ra một ví dụ: Ở tuổi ngoài 60, sau khi vợ qua đời vài năm trước, ông đã tìm thấy tình yêu một lần nữa. Khi đó, ông tự hỏi: Mình có nên viết một cuốn sách về câu chuyện hai người già tìm thấy tình yêu không?
Vấn đề ở đây là câu hỏi này đã mặc định rằng ông phải viết sách, trong khi thực tế có nhiều cách khác để ông chia sẻ câu chuyện của mình. Nếu bỏ đi giả định đó, Evans có thể đặt một câu hỏi rộng mở hơn: Trải nghiệm này có ý nghĩa như thế nào đối với mình? Và mình muốn làm gì với câu chuyện này? Viết sách có thể là một lựa chọn, nhưng không phải là lựa chọn duy nhất.
Vấn đề trọng lực: Khi bạn không thể thay đổi hiện thực
Vấn đề trọng lực xuất hiện khi hoàn cảnh nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn hoặc khi bạn không sẵn sàng thay đổi. Dave Evans lấy chính cuộc sống của mình làm ví dụ: Ông sống ở Santa Cruz, trong khi người yêu của ông, tùy từng ngày, lại ở San Francisco – cách đó khoảng 75 phút di chuyển.
“Tôi thực sự muốn duy trì mối quan hệ này, nhưng tôi cũng không muốn thay đổi lối sống của mình,” Evans chia sẻ. Đây chính là một vấn đề trọng lực, vì ông không thể thay đổi khoảng cách giữa hai thành phố. Trong trường hợp này, thay vì cố gắng “giải quyết” vấn đề, Evans cần học cách thích nghi – chẳng hạn như sắp xếp thời gian hợp lý để có thể cân bằng giữa công việc và mối quan hệ.
Không phải tất cả vấn đề đều rơi vào hai loại trên, nhưng vấn đề neo và vấn đề trọng lực có điểm chung là dễ khiến bạn cảm thấy bế tắc. Vì vậy, để vượt qua chúng, bạn cần thực hiện ba bước: chấp nhận, tái định hình vấn đề, và thử nghiệm giải pháp.
Chấp nhận: Bước khó nhất nhưng quan trọng nhất
Trước khi tìm cách giải quyết một vấn đề, bạn cần chấp nhận rằng có điều gì đó cần phải thay đổi. Theo Burnett, chấp nhận có lẽ là phần khó nhất trong quá trình này.
Khi đối diện với một vấn đề trọng lực, chúng ta thường tìm thấy sự thoải mái trong việc tin rằng mình không thể đạt được điều mình muốn. Điều này giúp chúng ta bảo vệ giấc mơ của mình khỏi sự thật phũ phàng của thực tế. Tuy nhiên, nếu cứ bám vào suy nghĩ đó, bạn sẽ mãi mắc kẹt.
Ngoài ra, việc duy trì sự chấp nhận cũng không hề dễ dàng. Khi thử nghiệm giải pháp, bạn có thể gặp phải những khó khăn không lường trước được, khiến bạn mong muốn hoàn cảnh của mình thay đổi. “Một khi bạn đánh mất sự chấp nhận, bạn lại quay về bế tắc,” Burnett cảnh báo.
Làm sao để chấp nhận dễ dàng hơn?
Thay vì nghĩ rằng bạn phải chấp nhận hoàn cảnh hiện tại mãi mãi, hãy coi đó là một thử nghiệm ngắn hạn. Bạn chỉ cần chấp nhận nó trong ba tuần, trong khi bạn thử nghiệm những giải pháp mới.
Ngoài ra, chấp nhận không có nghĩa là đồng tình. Nếu bạn là một sinh viên mới tốt nghiệp với mong muốn thay đổi thế giới nhưng đang có khoản nợ lớn, bạn có thể tạm thời chấp nhận làm một công việc có thu nhập cao hơn để trả nợ trước khi theo đuổi lý tưởng. Như Burnett nói: “Chấp nhận không có nghĩa là bạn đồng tình với mọi điều sai trái trên thế giới. Nó chỉ có nghĩa là bây giờ chưa phải lúc để biến nó thành trọng tâm sự nghiệp của bạn.”
Tái định hình vấn đề và bắt đầu thử nghiệm
Thay đổi cách đặt câu hỏi
Nếu bạn mắc kẹt với một vấn đề neo, hãy kiểm tra xem liệu bạn có đang vô tình nhúng sẵn một câu trả lời vào câu hỏi của mình không. Chẳng hạn, câu hỏi: Mình có nên quay lại trường để trở thành một nhà trị liệu không? có thể được chuyển thành: Làm thế nào để mình có thể giúp đỡ người khác theo cách ý nghĩa nhất?.
Nếu bạn gặp phải một vấn đề trọng lực, hãy xem liệu bạn có thể linh hoạt thích nghi hay không. Ví dụ, nếu bạn muốn sống bằng nghề thơ ca nhưng thị trường không trả lương cao cho lĩnh vực này, hãy tự hỏi: Những hình thức sáng tạo nào đang có giá trị thương mại cao trong thời đại số? Đây là một câu hỏi thực tế hơn nhiều so với: Làm sao để kiếm 200.000 đô mỗi năm chỉ bằng việc sáng tác thơ?
Tiến hành thử nghiệm
Sau khi tái định hình vấn đề, hãy tìm ít nhất ba giải pháp mà bạn có thể thử nghiệm. Theo Evans và Burnett, thử nghiệm là bước quan trọng nhất, vì nó giúp bạn thu thập thông tin thực tế và điều chỉnh hướng đi của mình.
Có hai dạng thử nghiệm phổ biến:
- Thử nghiệm thực tế: Trải nghiệm một tình huống càng chân thực càng tốt. Ví dụ, nếu bạn đang cân nhắc chuyển đến sống ở một thành phố khác, hãy dành kỳ nghỉ tiếp theo của bạn để chỉ làm những hoạt động thường ngày ở đó.
- Thử nghiệm qua câu chuyện: Trò chuyện với những người đã có trải nghiệm tương tự để lắng nghe quan điểm của họ. Nếu bạn cảm thấy cộng hưởng với câu chuyện của họ, đó có thể là một dấu hiệu tốt cho quyết định của bạn.
Thử nghiệm là một quá trình liên tục
Hãy nhớ rằng thử nghiệm không phải là một bước đơn lẻ, mà là một vòng lặp liên tục. Sau mỗi thử nghiệm, hãy đánh giá kết quả, điều chỉnh chiến lược và tiếp tục tiến về phía trước. Dù quá trình này đòi hỏi nhiều nỗ lực, nhưng nó thường mang lại sự hứng khởi và năng lượng mới, giúp bạn thoát khỏi cảm giác bế tắc.
Bằng cách chấp nhận, tái định hình vấn đề và thử nghiệm giải pháp, bạn có thể tìm ra con đường phù hợp nhất cho mình. Quan trọng hơn, bạn sẽ không còn cảm thấy bị mắc kẹt – thay vào đó, bạn sẽ cảm nhận được sự mở rộng và tiềm năng vô tận của những lựa chọn phía trước.
Xem thêm những bài viết khác dưới đây:
