Trên mạng xã hội, trào lưu chụp ảnh AI Polaroid đang lan tỏa mạnh mẽ, nơi người dùng có thể “gặp gỡ” người thân đã mất, thần tượng hay chính mình trong những khoảnh khắc tưởng tượng nhưng sống động. Những hình ảnh này đánh thức nostalgia, nỗi nhớ về quá khứ vừa quen vừa ngọt ngào, đưa chúng ta trở về cảm giác thân thuộc đã ngủ yên trong ký ức.
Gần đây, trào lưu sử dụng công cụ AI Gemini của Google để tạo ra những bức ảnh Polaroid “chụp chung” với người thân, thần tượng, hay nhân vật yêu thích đang bùng nổ mạnh mẽ trên các nền tảng số như TikTok, Instagram và Threads. Sức hút của xu hướng này nằm ở tính mới lạ, dễ thực hiện, và đặc biệt là khả năng “biến hóa” những hình ảnh cá nhân bình thường thành những khoảnh khắc kỷ niệm cực kỳ chân thực và riêng tư.
Nhưng sâu thẳm trong sự lan tỏa ấy, chính khả năng “hồi sinh” và “tái tạo” ký ức của AI đã chạm đến trái tim người dùng. Những bức ảnh Polaroid giả lập vốn mang phong cách cổ điển, mộc mạc vô tình trở thành chiếc cầu nối mạnh mẽ, khơi gợi nên cảm giác Nostalgia (Hoài niệm) sâu sắc trên không gian số.
Nostalgia – cái gì đó nhớ nhớ mà quen quen
Nostalgia là một cảm xúc phức tạp, luôn mang đến cho con người một cảm giác vừa quen thuộc đến day dứt nhưng cũng đầy ngọt ngào. Nó được định nghĩa một cách đơn giản là “longing for the vanished past” (sự khao khát về quá khứ đã trôi qua), một cảm giác mơ hồ, bồi hồi hướng về những điều đã nằm ngoài tầm tay mà hầu hết chúng ta đều đã từng trải qua.
Bản chất của Hoài niệm là sự hòa trộn đặc biệt giữa nhiều trạng thái tâm lý: vừa có sự khao khát, vừa mang cảm giác luyến tiếc những gì thuộc về quá khứ, như một lời nhắc nhở nhẹ nhàng về những câu chuyện đã từng xảy ra và tuột khỏi tay ta.
Tại sao lại xuất hiện “dòng chảy” hoài niệm này?
Đôi khi, chính bản thân chúng ta chợt nhớ lại những ngày tháng tươi đẹp và đắm chìm trong bầu không khí đã xảy ra từ rất lâu. Đó không chỉ là một cảm xúc đơn thuần mà còn là nỗi hân hoan, sung sướng vì ta chợt nhận ra đã lâu rồi mình mới chạm lại được cảm giác thân thuộc ấy.
Sự trỗi dậy của Hoài niệm là một tín hiệu cho thấy có sự khủng hoảng về nhận thức thời gian. Bạn chợt nhận ra những giá trị từng được cho là mãi mãi nay đã thay đổi. Đơn cử như khi dọn dẹp nhà cửa, một đôi giày Converse bỗng lăn ra từ ngăn tủ cũ kỹ, lập tức gợi nhớ những ngày tháng cấp ba. Từng nghĩ đây sẽ là “lựa chọn tối ưu” xuyên suốt, nhưng khi hòa mình vào những dòng chảy xu hướng mới, bạn nhận ra đôi giày ấy có lẽ đã không còn phù hợp với hiện tại.
Ngoài ra, Nostalgia còn hoạt động như một cơ chế đối phó hiệu quả của con người. Khi đối mặt với tốc độ phát triển đột ngột và chóng mặt của công nghệ và đời sống, việc tìm về quá khứ là một nỗ lực nhằm giảm tốc độ thay đổi hoặc tạo ra một lối thoát tạm thời. Đó là sự “phiêu lưu” vào một thế giới mà ranh giới không gian và thời gian được làm mờ đi, giúp ta tránh né những áp lực đang xoay vần buộc ta phải chạy đua với các tiêu chuẩn xã hội.
Nói tóm lại, Nostalgia là một phản ứng tâm lý phổ quát, giúp con người tìm kiếm bến đỗ bình yên tạm thời trong một thế giới đang phát triển quá nhanh và đầy rẫy biến động.
Những “dòng chảy” hoài niệm qua thời gian
Từ khoảng năm 2018–2020, giới trẻ Việt Nam chứng kiến sự bùng nổ của Trend Hồng Kông—một phong cách retro lấy cảm hứng từ thập niên 80–90. Xu hướng này lan rộng từ ánh sáng, màu ảnh, trang phục đến phong cách trang điểm, qua đó minh chứng rằng Nostalgia tồn tại trong từng chi tiết văn hóa và thẩm mỹ.
Nguồn: La Force
Song song và tiếp nối, sự trở lại của phong cách Y2K đã khuấy động mạnh mẽ. Đây là xu hướng thời trang lấy cảm hứng từ giai đoạn cuối thập niên 1990 và đầu những năm 2000, nổi bật với sự kết hợp giữa yếu tố cổ điển và công nghệ vị lai. Dòng hoài niệm này càng được thúc đẩy khi những bản nhạc của Britney Spears vang vọng trên các playlist âm nhạc, cùng sự trở lại của các biểu tượng thời trang như Paris Hilton.
Và ở thời điểm hiện tại, AI Polaroid là trào lưu mới nhất. Khi các công cụ AI tiên tiến như Gemini cho phép tái hiện người thân, thần tượng trong những khoảnh khắc tưởng tượng nhưng vô cùng chân thực, gợi lại cảm giác thân thuộc sâu sắc. Điều này cho thấy, dù công nghệ và lớp vỏ biểu hiện có thay đổi, cốt lõi của Nostalgia vẫn nguyên vẹn.
Chữa lành và tái tạo từ những nỗi nhớ
Có thể thấy, Nostalgia không bao giờ biến mất, mà luôn tồn tại và song hành cùng hành trình thay đổi không ngừng của xã hội. Việc các xu hướng công nghệ hiện đại như AI cũng mang trong mình yếu tố hoài niệm là minh chứng rõ ràng.
Chung quy, cảm giác hoài niệm trỗi dậy mạnh mẽ nhất là khi chúng ta dừng chân hoặc mệt mỏi. Bởi lẽ, dù sự thay đổi là lẽ dĩ nhiên trong hành trình cá nhân từ việc chuyển đổi môi trường sống, vị trí công việc, đến sự dịch chuyển trong tư duy con người về cơ bản lại luôn khao khát sự ổn định. Và trong bối cảnh đó, những khoảnh khắc đã qua, vốn được lý tưởng hóa là thời điểm vô tư và tràn đầy tự do, trở thành nơi trú ẩn an toàn cho tâm trí ta.
Thế nhưng, việc níu kéo niềm vui quá khứ là không đủ để kiến tạo hạnh phúc bền vững. Nếu không có sự điều chỉnh thích hợp, bản thân có thể rơi vào trạng thái hoài niệm ác tính, dẫn đến sự ám ảnh muốn ở lại quá khứ vĩnh viễn, làm tê liệt khả năng sống trọn vẹn ở hiện tại.
Thay vì để những điều tốt đẹp trong quá khứ trở thành gánh nặng, chúng ta cần chấp nhận giá trị đã từng tồn tại của chúng. Hãy đào sâu vào ký ức để nhìn ra bức tranh chân thực hơn: Điều gì khiến ta thực sự nuối tiếc?
