Múa rối nước – loại hình nghệ thuật dân gian có lịch sử hàng trăm năm vốn được coi là “đặc sản” Bắc Bộ. Ít ai ngờ rằng ở tận miền Nam, vẫn có một tập thể miệt mài gìn giữ và nuôi dưỡng bộ môn này: Đoàn Dừa Xanh (Bến Tre). Sự xuất hiện của họ trong MV Made in Vietnam không chỉ tạo nên điểm nhấn sáng tạo mà còn góp phần đưa múa rối nước đến gần hơn với khán giả trẻ, để loại hình di sản này được sống động ngay trên sân khấu chứ không chỉ còn trong ký ức hay bảo tàng.
Nguồn gốc rối nước
Múa rối nước ra đời từ đồng bằng Bắc Bộ, gắn liền với nền văn hóa lúa nước và đời sống cộng đồng làng quê. Sân khấu rối nước được gọi là thủy đình, dựng trên ao hồ, nơi các nghệ nhân khéo léo điều khiển những con rối bằng hệ thống sào và dây giấu dưới mặt nước.
Đằng sau sự uyển chuyển của rối là hình ảnh nghệ nhân ngâm mình nhiều giờ trong làn nước lạnh, mồ hôi hòa lẫn với nụ cười phục vụ khán giả. Không chỉ mang tính giải trí, múa rối nước còn lưu giữ những câu chuyện dân gian, tích cổ, tái hiện đời sống thường nhật và khát vọng của người nông dân. Năm 2019, UNESCO đã công nhận múa rối nước là di sản văn hóa phi vật thể đặc trưng của Việt Nam, khẳng định giá trị độc đáo của loại hình nghệ thuật này.
Đoàn Dừa Xanh – nét độc đáo của miền Nam
Nếu ở miền Bắc, múa rối nước vẫn gắn bó với những đoàn nghệ thuật lâu đời, thì tại miền Nam, chỉ có duy nhất Đoàn Dừa Xanh của Bến Tre kiên trì theo đuổi bộ môn này. Thành lập từ niềm đam mê và tự nguyện của nhiều thành viên, đoàn quy tụ đủ mọi ngành nghề: giáo viên, kỹ sư, tiểu thương, nghệ nhân. Không ai trong số họ được đào tạo chính quy về rối nước, nhưng bằng tình yêu di sản, họ đã cùng nhau dựng sân khấu trên ao hồ, mày mò chế tác rối, luyện tập và biểu diễn trong điều kiện thiếu thốn.
Chính sự đa dạng và lòng nhiệt thành đã tạo nên sức hút đặc biệt của Dừa Xanh. Ở miền Tây, nơi khán giả vốn quen với đờn ca tài tử, cải lương, việc được thưởng thức rối nước trở thành một trải nghiệm lạ lẫm và thú vị. Những buổi diễn của đoàn không chỉ mang lại tiếng cười mà còn khơi dậy niềm tự hào về một loại hình nghệ thuật tưởng chừng chỉ thuộc về miền Bắc. Đoàn Dừa Xanh đã chứng minh rằng rối nước vẫn có thể lan tỏa và sống động ngay cả ở những vùng đất xa xôi so với cội nguồn của nó.
Nỗi lo và giá trị bảo tồn
Như nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống khác, múa rối nước cũng đứng trước nguy cơ mai một. Nếu không có lớp nghệ nhân kế thừa, rất có thể trong tương lai rối nước chỉ còn tồn tại trong bảo tàng hay tư liệu nghiên cứu. Trong bối cảnh đó, sự hiện diện của Đoàn Dừa Xanh mang một ý nghĩa đặc biệt: họ là minh chứng rằng khi có niềm tin và tâm huyết, rối nước vẫn có thể tiếp tục thăng hoa giữa đời thường, chứ không bị bó hẹp trong khuôn khổ sân khấu chuyên nghiệp hay tour du lịch.
MV Made in Vietnam – cầu nối truyền thống và hiện đại
Khi xuất hiện trong MV Made in Vietnam, Đoàn Dừa Xanh đã mang đến một bất ngờ thú vị. Trên nền âm nhạc hiện đại, những con rối truyền thống sống dậy, hòa nhịp cùng tinh thần trẻ trung của ca khúc. Đây không chỉ là một điểm nhấn sáng tạo về mặt hình ảnh mà còn là sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại. Nhờ MV, khán giả trẻ – những người vốn ít có cơ hội tiếp xúc trực tiếp với rối nước – được chạm đến nét đẹp này một cách tự nhiên và gần gũi.
Sự kết hợp ấy mở ra cơ hội quảng bá rộng rãi hơn cho múa rối nước. Khi di sản không chỉ được nhắc đến trong không gian bảo tồn mà còn bước vào đời sống âm nhạc đương đại, nó có thêm sức sống và khả năng đồng hành cùng khán giả thế hệ mới.
Kết
Từ một loại hình nghệ thuật gắn bó với miền Bắc, múa rối nước đã vượt qua khoảng cách địa lý để hiện diện và được nuôi dưỡng tại miền Nam nhờ những con người của Đoàn Dừa Xanh. Họ là minh chứng rằng truyền thống vẫn có thể tồn tại bền vững khi có những tấm lòng tâm huyết. Và với MV Made in Vietnam, múa rối nước không chỉ được hồi sinh mạnh mẽ trên sân khấu đương đại mà còn tiếp tục hành trình tỏa sáng, chạm tới trái tim khán giả hôm nay.
Dù Bắc, Trung hay Nam, đã là người Việt Nam thì đều xứng đáng có cơ hội thưởng thức và tự hào về những nét đẹp văn hóa dân tộc, đặc biệt là các em nhỏ, để khi nhắc đến quê hương mình thì hiểu, và khi nhắc đến vùng khác cũng biết và trân trọng. Hy vọng trong tương lai sẽ có thêm nhiều đoàn nghệ thuật mang văn hóa vùng này đến vùng kia, để “vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc” không chỉ là lời nhắc mà trở thành hiện thực trong đời sống văn hóa.
