Những ngày này, chắc hẳn nhiều bạn trẻ về quê sẽ ít nhiều gặp những câu hỏi “sượng trân” từ họ hàng. Mặc dù cũng phải thông cảm cho họ, nhưng chúng ta cũng nên có những “tuyệt chiêu” đối phó để giữ cho không khí ngày Tết không bị quá căng thẳng.
Mỗi năm một lần, đến hẹn lại lên, Tết đến xuân về, cả nhà sung túc. Cả năm chẳng có bao nhiêu lần sum vầy, thế nên nhiều người tranh thủ dịp này để cập nhật tình hình của con cháu.
Đó có thể là những lời đùa, câu chuyện phiếm giữa lúc tất bật chuẩn bị cho mâm cỗ. Nhưng ngoài ngàn lời chúc, còn vạn câu hỏi thăm “sương sương” thôi mà có khả năng sát thương cực kì cao.
Để ăn Tết ngon, đón Tết vui, chơi Tết văn minh lịch sự xin hãy tham khảo ngay “bí kíp” xử lý với những câu hỏi “kém duyên” mà vẫn giữ được nụ cười trên môi, vui vẻ không quạu bạn nhé.
Câu 1: “Năm nay không dẫn ai về quê à? Người yêu lần trước dẫn về sao rồi?”
Người lớn trong nhà ai mà chẳng mong muốn con cháu mình được hạnh phúc. Văn hoá của người Việt cũng coi chuyện tình cảm và hôn nhân là mục tiêu thiết yếu của đời người. Thế nên, việc hỏi về mối quan hệ yêu đương của con cháu là điều rất đỗi bình thường đối với họ. Tuy nhiên không phải bất cứ ai cũng may mắn trong chuyện tình cảm, khổ nhất phải kể đến dân “F.A.”
Người lớn trong nhà luôn nghĩ rằng đến tuổi trưởng thành là phải có người yêu. Nhưng thực tế, tìm được nửa kia đâu phải chuyện dễ, càng không phải cứ đến Tết là sẽ có bồ. Thêm vào đó, không phải chuyện tình nào cũng thuận buồm xuôi gió. Hỏi về người lần trước con cháu dẫn về nhà có vẻ như là một câu quan tâm rất tận tình, nhưng có khi lại khiến họ buồn vì nhớ lại những kỉ niệm và nỗi đau cũ.
Người yêu không phải là nguồn mang lại hạnh phúc duy nhất. Thay vì đào sâu vào đời tư của con cháu, người hỏi nên hỏi những câu tế nhị hơn, như tìm hiểu về những thành tựu gần đây, hoặc kế hoạch tương lai của thành viên gia đình mình.
Câu 2: “Khi nào cưới?”
Chuyện dựng vợ gả chồng thời hiện đại không còn ở mực thước cha đặt đâu con ngồi đấy. Độ tuổi trung bình lấy chồng gả vợ đã muộn hơn rất nhiều so với quãng chục năm trước và đặc biệt là đối với các thế hệ đi trước.
Vì vậy, câu hỏi như “một miếng trầu mở đầu câu chuyện” này rất nhiều bạn trẻ không hề cảm thấy dễ chịu. Đối với những ai vẫn còn độc thân thì câu hỏi này như xát thêm muối vào nỗi niềm cô đơn. Còn với những người đang trong một mối quan hệ hẹn hò nhưng người yêu chưa đề cập đến chuyện về chung nhà, thì đây như một hòn sỏi làm bấp bênh tinh thần.
Chuyên viên tâm lý Biện Chương Dương tư vấn rằng, cách tốt nhất để né câu hỏi này đó là hãy cố gắng hài hước và làm dịu vấn đề.
Với những câu hỏi hóc búa thế này, hài hước hay đùa giỡn là cách làm dịu hóa câu hỏi bằng cách trả lời kiểu vui và không nghiêm túc để không bị bắt bẻ về tính xác thực. Ví dụ bạn có thể trả lời: “Dạ, nhiều anh làm quen quá nên con phân vân không biết chọn ai“, hay “Ế quá bác ơi! Có mối nào được được thì báo con nha“,…
Cách này sẽ khó áp dụng với cô dì chú bác khó tính và quá nghiêm túc, nhưng ưu điểm chính là vấn đề được bạn nắm chủ động và đối tượng khó “nghiêm túc hóa” lại chủ đề này.
Ngược lại với kiểu hài hước chính là kiểu nghiêm trọng, bạn có thể đổi sắc mặt và nói: “Dạ, có vài vấn đề khó nói ra, con cũng khổ tâm lắm. Mình không nói chủ đề này được không ạ?” Cách nghiêm trọng sẽ làm giải quyết nhanh-gọn-lẹ chủ đề, nhưng khiến không khí trở nên nặng nề.
Vậy nên chiến thuật chuyển hướng hoặc trả lời chung chung có thể được lựa chọn để áp dụng trong trường hợp này. Bạn có thể nói: “Dạ, con đang dự định sang năm” (mà thật ra là sang năm nào thì cũng khó mà biết, bạn nhỉ?), sau đó dùng phương pháp chuyển hướng.
Khi bị hỏi về chuyện cưới xin thì ta hay bị động để bà con cô bác “thẩm vấn”. Tuy nhiên nếu khéo léo, mọi người có thể điều khiển cuộc hội thoại bằng cách chủ động nêu ra vấn đề hoặc hướng cuộc nói chuyện về đề tài khác. Những chủ đề có sức hút với người lớn tuổi mà bạn có thể chuẩn bị trước bao gồm: Kinh tế, sức khỏe và những vụ án, sự kiện kỳ lạ…
Câu 3: “Bao giờ mới định sinh em bé?”
Hết hỏi cưới rồi hỏi đẻ, các chị em phụ nữ cũng từ đấy đã đúc kết được quá trình hỏi thăm ngày Tết của họ hàng là: “Chưa yêu giục yêu, chưa cưới giục cưới, chưa đẻ giục đẻ, đẻ rồi bắt đẻ thêm.”
Ngày nay chuyện “con đàn cháu đống” không còn là vấn đề được ưu tiên hàng đầu của các cặp đôi nữa. Có người chỉ muốn có một con, người thì thích nhiều con để vui nhà vui cửa. Cũng có những cặp đôi rất muốn có con nhưng lại hiếm muộn, hoặc điều kiện công việc và kinh tế chưa cho phép. Thậm chí, có những đôi vợ chồng còn không muốn có con, thay vào đó họ chọn đi du lịch cùng nhau, hoặc nuôi thú cưng.
Việc hỏi “Bao giờ mới định đẻ?” hay “Khi nào mới tính đẻ thêm?” là một cách đặt gánh nặng chuẩn mực lên con cháu. Những câu hỏi không thực sự với dụng ý tìm câu trả lời nhưng lại mang tính thúc giục tò mò. Người trong cuộc, cho dù có kế hoạch hay không đều không dễ để trả lời.
Câu 4: “Sao toàn sinh con gái thế?”
Ở Việt Nam dù tư tưởng của nhiều người đã tiến bộ hơn so với ngày xưa, nhưng việc gia đình phải có một thằng con trai để nối dõi tông đường vẫn ăn sâu vào tâm thức không ít người, nhất là ở các vùng quê.
Do vậy, những gia đình đã có con trai hoặc “đủ nếp, đủ tẻ” thì yên tâm về quê ăn tết. Còn “xui” cho nhà nào đẻ toàn con gái thì mỗi lần về quê sẽ nhận được hàng loạt câu nói rất tế nhị, đại loại như: Có kiếm thằng cu nữa không đấy?, Phải kiếm tí con trai cho ông bà nội chứ., Toàn vịt trời thế kia, kiếm thêm tí con trai đi, v.v.
Không chỉ dừng lại ở việc hỏi han, những người đã có con trai còn tỏ ra có kinh nghiệm, ra sức chỉ cách “kiếm con trai” cho những cặp vợ chồng chỉ sinh được con gái.
Thật ra, những bậc làm cha làm mẹ là người lớn rồi không sao, chỉ sợ con nghe được con buồn. Nên cứ mỗi lần nghe ai hỏi những câu tế nhị về chuyện con trai con gái, bạn có thể “phản kháng” rằng: Con gì chẳng là con, chỉ cần con hạnh phúc là được rồi.
Câu 5: “Lương tháng bao nhiêu? Thưởng Tết nhiều không?”
Một vấn đề nhạy cảm nữa là về tiền nong, lương bổng – khá thiếu tế nhị và không nên hỏi vào dịp Tết hay vào bất kỳ thời điểm nào trong năm cả.
Dù đây là một câu hỏi mang ý quan tâm, nhưng không ít người ái ngại khi bị hỏi về lương lậu, thưởng Tết. Kiểu gì thì câu hỏi này cũng sẽ động chạm cả bên hỏi lẫn bên bị hỏi. Dù bạn nói thật hay nói khống thì phản ứng Ít vậy hay Giàu thế cũng khiến bạn khó xử. Và rồi câu chuyện khoe thành tích, so lương thưởng sẽ kéo dài mãi không dứt.
Tuy chuyện lương bổng ảnh hưởng rất nhiều tới cuộc sống, nhưng mỗi người có quan điểm và định hướng khác nhau cho sự nghiệp của mình. Sẽ rất khập khiễng nếu lấy tiêu chuẩn của người này để so sánh với quan điểm của người khác.
Thậm chí, thêm câu hỏi mua-một-tặng-một có phần hơi tọc mạch: “Có biếu bố mẹ đồng nào không?” Hỏi chuyện tiền nong đã là tế nhị, mà hỏi chuyện riêng của gia đình người khác càng là điều kiêng kị hơn.
Nếu bị hỏi lương khiến bạn cảm thấy khó xử, khó trả lời, hãy nhẹ nhàng đáp lại bằng câu trả lời chung chung: Dạ cũng đủ tiêu, đủ sắm ạ., hay Đi làm có đồng ra đồng vào là vui rồi bác nhỉ?,… để dòng câu hỏi chững lại ở đây. Hoặc cao tay hơn, bạn có thể nói: “Dạ tiền cháu để trong thẻ cho bố mẹ cầm, phụ huynh thích tiêu bao nhiêu thì cứ lấy.”
Câu 6: “Tết ăn được bao nhiêu cái bánh chưng rồi? Trông béo thế?”
Nhận xét về ngoại hình người khác cũng là vấn đề khá nhạy cảm. Dù vậy, vẫn có người “hồn nhiên” hỏi những câu rất khó trả lời như: “Sao dạo này mập thế?“, “Làm lắm hay sao mà gầy thế con?“,… Nhiều người khi nhận được câu này chỉ biết cười cho qua.
Hầu hết mọi người đều không ý thức được, nhận xét hay bàn luận về ngoại hình của người khác có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng và lâu dài đến tâm lý của họ. Theo thạc sĩ tâm lý Chelsea Woodard, bình luận về ngoại hình người khác dễ dẫn tới nhiều hệ lụy như sợ giao tiếp với người khác, rối loạn ăn uống và thậm chí là trầm cảm.
Để bắt đầu một năm mới đầy suôn sẻ, thay vì hỏi về chuyện béo gầy thì nên nhận xét: “Dạo này thấy thần thái con có vẻ tốt hơn/thấy con vui vẻ hơn.” Đồng thời, hãy hỏi về những dự định cho hiện tại và tương lai của con cháu. Đặc biệt là vào dịp Tết với các món bánh mứt và mâm cỗ sum vầy, đừng để vấn đề cân nặng ảnh hưởng đến tâm lý người thân.
Nếu bạn không thoải mái với câu hỏi này thì hãy đáp: “Dạ con cũng không để ý lắm vì đối với con, chuyện gầy ốm không quá quan trọng. Hiện tại con vẫn vui khoẻ. Dạo này mọi người sao rồi ạ?“
Câu 7: “Ăn tô nữa cơ à?/ Sao ăn lắm thế?”
Trên bàn ăn ngày Tết có biết bao món ngon nên được thưởng thức. Thức ăn phải hợp khẩu vị lắm thì người ăn mới lấy thêm, đây cũng là một lời khen ngợi dành cho người nấu, vì vậy những người cùng ăn đừng nên chỉ trích gì thêm để tránh làm đôi bên mất vui.
Có lẽ đây chỉ là câu đùa vui, nhưng kết quả lại là bầu không khí xấu hổ. Người xưa thường nói: “Chớ eo xèo khi đãi khách, đừng hậm hực lúc ăn cơm.“ Bởi vậy, khi đang quây quần bên mâm cỗ thì không nên đưa ra những lời bình luận làm ảnh hưởng đến tâm trạng của mọi người. Thêm một miếng chả hay một góc bánh chưng chẳng ảnh hưởng nghiêm trọng gì cả.
Câu 8: “Sao lại không ăn thịt/bánh chưng/…?”
Mỗi người có chế độ kiêng cữ nhất định, và điều đó nên được tôn trọng trong những buổi tiệc sum vầy. Có thể là họ bị dị ứng, hoặc họ cần gia giảm lượng đường, lượng mỡ, tinh bột trong thức ăn, hoặc họ quyết định ăn chay. Nếu bạn thắc mắc về quyết định của con cháu vì thấy họ tránh đụng đũa vào một số món ăn thì hãy lịch sự hỏi những câu như: “Con thấy trong người thế nào sau khi thay đổi chế độ ăn?“
Nếu cha mẹ hoặc cô dì chú bác chỉ trích quyết định ăn uống của bạn, có thể lịch sự đáp rằng” Con thấy khỏe hơn nhiều khi ăn theo cách này“, hoặc “Con đã nghiên cứu kỹ cách cân đối dinh dưỡng để không thiếu chất rồi ạ.“
Còn nếu bạn đã giải thích mà họ vẫn tiếp tục bàn luận thì cũng đừng quá để tâm. Trong những dịp tụ tập gia đình tiếp theo, nếu gia đình thấy bạn vẫn mạnh khỏe thì những thắc mắc đó sẽ tự động ngưng thôi.
Xem thêm những bài viết khác dưới đây:
