Trong không gian ấm áp của buổi ra mắt album “MADE IN VIETNAM”, khi ánh đèn vừa dịu xuống, khán phòng như nín thở chờ đợi. Rồi hai người phụ nữ bước ra, trong tà áo dài truyền thống, giọng nói và dáng đi đã mang theo dấu ấn của thời gian. Đó là NSƯT Ca Lê Hồng và NSND Lê Thiện. Họ chọn hát “Trường Sơn Đông Trường Sơn Tây”, một ca khúc đã gắn với lịch sử, để kể lại bằng chính hơi thở của mình, bằng ký ức của một thế hệ đã sống, đã chứng kiến.
Ca Lê Hồng: Người thầy lặng lẽ và ký ức của sân khấu
Ca Lê Hồng sinh năm 1938 tại Bến Tre trong một gia đình trí thức, là con gái nhà giáo và nhà nghiên cứu Ca Văn Thỉnh. Từ năm 1954 bà tập kết ra Bắc và bắt đầu con đường nghệ thuật với vai trò diễn viên múa, sau đó về Đoàn cải lương Nam Bộ, nổi bật qua các vở Dệt gấm, Võ Thị Sáu, Tình ca mùa xuân. Cuối năm 1967 đến 1973, bà được cử sang Liên Xô học đạo diễn sân khấu tại GITIS, rồi về nước giảng dạy và làm công tác quản lý. Giai đoạn 1979 bà giữ chức hiệu phó Trường Nghệ thuật Sân khấu II, từ 1983 đến 1991 là hiệu trưởng. Bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 1997 và nhận Huy hiệu Đảng cao niên, được báo chí ghi nhận năm 2024. Bà từng kể đã có bốn lần được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trong vai trò đạo diễn, dấu ấn đậm nét của bà là dàn dựng Thái hậu Dương Vân Nga cho đoàn Thanh Minh Thanh Nga, với nghệ sĩ Thanh Nga đảm nhiệm vai chính, vở diễn tạo nên tiếng vang bền bỉ của sân khấu cải lương thời kỳ đó. Nhiều thế hệ nghệ sĩ được bà dìu dắt trưởng thành, trong đó có các tên tuổi như Trần Ngọc Giàu, Thành Lộc, Hữu Châu, Minh Nhí, Thành Hội và MC Quyền Linh.
Lê Thiện: Người gìn giữ vẻ đẹp mộc mạc của cải lương
Lê Thiện, tên khai sinh Tô Đặng Thị Thiện, sinh ngày 19 tháng 8 năm 1945 tại Hoài Nhơn, Bình Định. Thuở nhỏ bà được tuyển vào đoàn khi văn công Nam Bộ đi diễn ở quê nhà, sau Hiệp định Genève theo đoàn ra Bắc. Tại Hà Nội, bà học múa ba lê, thanh nhạc, hát chèo, từng biểu diễn tại Phủ Chủ tịch dịp Quốc khánh và gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Từ thập niên 1960, bà biểu diễn trong và ngoài nước cùng các đoàn nghệ thuật, có mặt ở nhiều điểm nóng chiến trường. Năm 1973, bà nằm trong số nghệ sĩ sang Pháp phục vụ hoạt động văn hóa gắn với thời điểm Hội nghị Paris. Sau ngày đất nước thống nhất, bà trở lại miền Nam, đảm nhiệm công tác quản lý tại Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang, có vai Nguyễn Thị Anh trong Rạng ngọc Côn Sơn và dàn dựng múa cho nhiều vở diễn lớn. Bà được phong Nghệ sĩ Ưu tú năm 1993, được tặng Huân chương Kháng chiến hạng Nhất và Huy chương Chiến sĩ vẻ vang, về sau ghi dấu nhiều vai người bà trên truyền hình và điện ảnh, được khán giả trìu mến gọi là bà nội quốc dân.
“Trường Sơn Đông Trường Sơn Tây”: Một cuộc đối thoại bằng âm nhạc
Bài hát do nhạc sĩ Hoàng Hiệp phổ từ thơ Phạm Tiến Duật, vốn là bản tình ca giữa lửa đạn, kể chuyện đôi lứa gửi lòng qua hai nẻo đường Trường Sơn. Khi Ca Lê Hồng và Lê Thiện cùng cất giọng, ca khúc trở thành cuộc đối thoại của hai người bạn đồng hành cả trong nghệ thuật lẫn ký ức, nhắc nhớ rằng Trường Sơn không chỉ ở trong sử sách mà sống trong âm nhạc và hơi thở của người nghệ sĩ.
Tương quan với hành trình album MADE IN VIETNAM của DTAP
MADE IN VIETNAM là dự án dài hơi của DTAP quy tụ hai mươi lăm nghệ sĩ ở nhiều thế hệ, gồm mười sáu ca khúc mới, với mục tiêu tái hiện và đối thoại các chất liệu âm nhạc Việt bằng tư duy sản xuất đương đại. Việc hai nghệ sĩ gạo cội cất lên “Trường Sơn Đông Trường Sơn Tây” trong không gian ra mắt tạo nên đường dây cảm xúc nối ký ức chiến trường với mỹ cảm pop hiện nay, đúng tinh thần đối thoại di sản mà DTAP theo đuổi.
