Việc góp ý sửa lỗi là cần thiết, nhưng cách thực hiện mới là điều quan trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn nắm vững những bí quyết tinh tế để góp ý một cách lịch sự, hiệu quả mà không gây khó xử – vừa giúp đồng nghiệp nhận ra lỗi sai, vừa duy trì sự tôn trọng và tinh thần làm việc nhóm.
Bạn đang tham gia một cuộc họp nhóm, khi lắng nghe đồng nghiệp trình bày về kết quả của một dự án gần đây. Giữa lúc nhấm nháp chiếc bánh ngọt phô mai, bỗng nhiên bạn giật mình.
Đồng nghiệp của bạn vừa nói rằng hội thảo trực tuyến gần đây đã giúp tăng lượng đăng ký email lên 30%. Nhưng bạn chính là người đã kiểm tra số liệu này (thậm chí còn rà soát ba lần), và bạn biết rằng con số trên thực tế chỉ là 15%.
Giữa những tiếng nhai bánh, một giọng nói trong đầu bạn vang lên: “Sai rồi! Con số đó không đúng. Mình phải lên tiếng ngay thôi!”
Nhưng… liệu bạn có nên làm vậy không? Liệu có đáng để chỉ ra sai lầm của đồng nghiệp ngay lúc này không? Và nếu có, đâu là cách tốt nhất để làm điều đó mà không khiến họ cảm thấy bị phê phán, bẽ mặt trước mặt mọi người?
4 Cách để sửa sai một cách lịch sự
Đây là một tình huống khó xử nhưng khá phổ biến và có lẽ bạn cũng đã từng trải qua. Bạn không muốn để thông tin sai lệch tiếp tục lan truyền, nhưng cũng không muốn trở thành người bị gắn mác luôn “bới lông tìm vết”.
Tin tốt là bạn hoàn toàn có thể chỉnh sửa ai đó theo cách lịch sự, mang tính xây dựng và không gây tổn thương, làm ảnh hưởng đến mối quan hệ đồng nghiệp. Dưới đây là một số gợi ý giúp bạn thực hiện điều đó một cách tinh tế.
1. Chọn Thời Điểm và Địa Điểm Phù Hợp
Ai cũng từng mắc sai lầm, và việc bị người khác chỉ ra lỗi sai trước mặt mọi người, bạn sẽ hiểu cảm giác bối rối đó sẽ như nào. Điều ấy có thể khiến chúng ta cảm thấy vô cùng xấu hổ. Điều này có liên quan đến “mô hình đánh giá xã hội”, một khái niệm cho rằng cảm giác xấu hổ xuất phát từ nỗi lo bị người khác đánh giá tiêu cực.
Nhà tâm lý học Christine Harris từng viết trên American Scientist: “Nguồn gốc của sự xấu hổ chính là nỗi lo bị người khác đánh giá tiêu cực. Chúng ta cảm thấy ngại ngùng khi hình ảnh xã hội mà mình muốn xây dựng bị phá vỡ, và khi người khác có ấn tượng không tốt về mình.”
Một số người có cái tôi quá lớn đến mức không bao giờ chịu nhận sai, dù bằng chứng rõ ràng đến đâu. Với họ, thừa nhận sai lầm đồng nghĩa với việc đánh mất thể diện. Mặc dù không phải ai cũng cứng đầu như vậy, nhưng việc bị sửa lỗi trước mặt nhiều người vẫn có thể khiến họ không thoải mái.
Do đó, nếu có thể, hãy chọn cách trao đổi riêng thay vì chỉ ra lỗi sai ngay trước mặt cả nhóm. Tuy nhiên, bạn cũng cần linh hoạt trong từng tình huống. Nếu đồng nghiệp của bạn sắp trình bày thông tin sai lệch trước ban lãnh đạo, thì việc chỉnh sửa ngay lập tức – dù không phải trong bối cảnh lý tưởng – vẫn tốt hơn là để họ gặp rắc rối lớn hơn sau này.
Hãy nghĩ về việc nhắc nhở ai đó rằng họ có dính rau trên răng trước khi họ bước lên sân khấu. Dù có hơi ngại lúc đầu, nhưng về sau này có thể giúp họ tránh được tình huống khó xử hơn nhiều. Có lẽ khi ấy họ sẽ biết ơn bạn rất nhiều.
2. Bắt Đầu Bằng Câu Hỏi Mang Tính Làm Rõ
Giả sử bạn có đủ thời gian để trò chuyện, trao đổi và chỉnh sửa thông tin một cách thận trọng. Đừng lao vào vấn đề với thái độ chỉ trích, thay vì vậy hãy bắt đầu tiếp cận vấn đề một cách nhẹ nhàng hơn bằng việc đặt một vài câu hỏi mang tính làm rõ.
Lấy ví dụ về con số sai lệch trong báo cáo email. Bạn có thể dễ dàng nói ngay rằng: “Con số của bạn đưa ra không đúng, phải là 15%.” Nhưng thay vào đó, hãy thử một cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn như: “Mình muốn xem lại số liệu về lượng đăng ký email mà bạn đề cập. Bạn có thể chia sẻ cách tính toán để ra con số 30% không?”
Cách tiếp cận này mang lại nhiều lợi ích:
- Trước tiên, bạn có cơ hội kiểm tra lại chính mình. Biết đâu đồng nghiệp của bạn có lý do chính đáng và bạn mới là người nhầm lẫn? (Ai cũng có thể mắc lỗi, đúng không?)
- Nếu họ thực sự sai, cách này giúp cuộc trò chuyện ít căng thẳng hơn và tạo điều kiện để bạn hiểu rõ sự khác biệt trong cách tính toán của cả hai.
Trên thực tế, hiện tượng ký ức sai lệch (false memories) là có thật. Đôi khi, chúng ta nhớ lại sự việc không chính xác do bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài. Bộ não con người có thể tự điều chỉnh ký ức dựa trên thông tin mới mà chúng ta tiếp nhận. Điều này giải thích vì sao hai người có thể có những cách hiểu khác nhau về cùng một sự kiện.
Bắt đầu bằng một câu hỏi không chỉ giúp bạn định rõ liệu đồng nghiệp của mình có đang dặ trên một ký ức hoặc dữ kiện sai lệch hay không, từ đó giúp họ điều chỉnh mà không làm tổn thương lòng tự trọng của họ. Đây còn mở đường cho một cuộc trao đổi tích cực hơn, tránh biến cuộc nói chuyện thành một cuộc tranh luận căng thẳng.
3. Đưa Ra Bằng Chứng Để Chứng Minh Quan Điểm
Hãy thử tưởng tượng ai đó kéo bạn sang một bên và nói rằng bạn đã mắc lỗi nhưng lại không chỉ ra lỗi gì, xảy ra khi nào, hoặc sai ở đâu. Điều đó chẳng giúp ích được gì, đúng không?
Khi bạn muốn chỉnh sửa ai đó – dù là một sai lầm nhỏ hay một lỗi nghiêm trọng – bạn cần chuẩn bị bằng chứng rõ ràng, thay vì chỉ đưa ra quan điểm cá nhân.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng phản bác bằng chứng cụ thể (explicit negation) là cách hiệu quả nhất để sửa chữa thông tin sai lệch. Vì vậy, thay vì chỉ nói: “Số liệu phải là 15%, không phải 30%,” Hãy cho họ thấy dữ liệu thực tế và cùng nhau rà soát lại các con số. Điều này sẽ giúp họ dễ dàng nhận ra sự khác biệt và chấp nhận quan điểm của bạn hơn.
4. Sẵn Sàng Hỗ Trợ Sửa Chữa Sai Lầm
Một trong những cách chắc chắn để trở thành “người khó ưa” nhất trong nhóm là chỉ trích lỗi sai của người khác rồi để họ tự xoay sở mà không có sự giúp đỡ nào từ bạn.
Bạn muốn trở thành một đồng đội tốt, đúng không? Hãy nhớ rằng bạn là đồng đội, không phải người “soi mói”. Nếu việc chỉnh sửa sai lầm đồng nghĩa với việc đồng nghiệp phải làm lại nhiều thứ, hãy chủ động đề nghị hỗ trợ nếu có thể.
Một nghiên cứu đã xem xét cách con người phản ứng với những niềm tin của mình. Kết quả cho thấy: càng tin rằng mình đúng, con người càng có xu hướng hành động theo hướng cạnh tranh thay vì hợp tác.
Vì thế, thay vì chỉ đơn thuần chỉ ra sai sót, hãy đề nghị cùng nhau sửa chữa. Điều này không chỉ giúp mọi việc được giải quyết nhanh chóng mà còn thể hiện tinh thần đồng đội, giúp bạn trở nên dễ làm việc hơn trong mắt mọi người.
Sửa sai không đồng nghĩa với làm người khác khó xử
Chúng ta không thể phủ nhận rằng việc chỉnh sửa ai đó là một tình huống khó khăn. Hãy thẳng thắn nhận định lại rằng việc sửa lỗi cho ai đó chưa bao giờ là việc dễ dàng.
Bạn muốn đảm bảo thông tin chính xác nhưng cũng không muốn bị coi là người thích “bắt bẻ”. May mắn thay, vẫn còn cách để chỉnh sửa thông tin “nhẹ nhàng”. Với cách tiếp cận phù hợp, bạn có thể giúp sửa sai một cách lịch sự và chuyên nghiệp mà không gây tổn thương hay mất lòng ai.
Và quan trọng nhất, đừng quên rằng bạn không chỉ là người đưa ra chỉnh sửa, mà còn cần sẵn sàng đón nhận những chỉnh sửa từ người khác khi mình mắc lỗi. Nếu một ngày nào đó, ai đó sửa lỗi cho bạn, hãy cảm ơn họ và tiếp nhận điều đó với thái độ tích cực. Vì đây cũng là chính cơ hội để hoàn thiện bản thân mình.
Xem thêm những bài viết khác dưới đây:
