Từ ngôi sao “béo ú”, bí ẩn về tác giả, cho đến những lần xuất hiện hiếm hoi trên các ấn phẩm cách mạng hay lần đầu tiên vươn ra thế giới, lá cờ thiêng liêng này mang trong mình vô vàn câu chuyện có lẽ bạn chưa từng biết đến.
Nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9 (1945-2025), khi hàng ngàn lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên khắp mọi miền đất nước, trở thành sợi dây vô hình, gắn kết niềm tự hào dân tộc. Quốc kỳ Việt Nam tuy nhỏ bé nhưng luôn chất chứa những câu chuyện “hùng vĩ” mà không phải ai cũng biết đến.
Lá cờ “sao béo” và hành trình thay đổi diện mạo
Ít biết rằng, quốc kỳ đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngôi sao vàng năm cánh mang một diện mạo độc đáo, “béo tròn” với các cánh sao to bè, chiếm gần nửa nền đỏ rực rỡ. Đến sau thành công rực rỡ của Cách mạng Tháng Tám 1945, Quốc hội khóa I năm 1946 đã chính thức ghi dấu vào Hiến pháp: “Quốc kỳ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa có hình chữ nhật, chiều rộng bằng hai phần ba chiều dài, nền đỏ thắm, giữa là ngôi sao vàng năm cánh rực rỡ.”
Đến năm 1976, sau khi đất nước thống nhất, Quốc hội khóa VI tiếp tục giữ nguyên lá cờ đỏ sao vàng làm Quốc kỳ của Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, đồng thời điều chỉnh ngôi sao nhỏ hơn một chút để cân đối. Dù trải qua những thay đổi về diện mạo, ý nghĩa của lá cờ vẫn bất biến khi màu đỏ tượng trưng cho máu xương anh hùng, ngôi sao vàng đại diện cho linh hồn dân tộc, và năm cánh sao tượng trưng cho các tầng lớp sĩ, nông, công, thương, binh.
Tác giả quốc kỳ: vẫn là dấu chấm hỏi
Câu hỏi ai là người đầu tiên tạo ra lá cờ đỏ sao vàng, một biểu tượng đã ăn sâu vào bản sắc Việt Nam, vẫn là chủ đề gây tranh cãi trong lịch sử. Hai tên nổi bật nhất được nhắc đến là Lê Quang Sô và Nguyễn Hữu Tiến. Theo hồi ký của Lê Quang Sô, ông được cho là người thiết kế ban đầu nhưng bằng chứng cụ thể vẫn còn hạn chế.
Trong khi đó, nhà văn Sơn Tùng đã ghi nhận nhà cách mạng Nguyễn Hữu Tiến là người vẽ lá cờ trong tù Pháp tại Sài Gòn năm 1940
Dù chưa có kết luận cuối cùng, cả hai câu chuyện đều khẳng định vai trò của lá cờ trong cuộc khởi nghĩa tháng 11/1940 tại Mỹ Tho, sau đó được Mặt trận Dân tộc Bình dân Việt Nam tại miền Bắc thông qua.
Lời kêu gọi từ Bác: Cờ đỏ sao vàng xuất hiện trên báo “Việt Nam Độc Lập”
Sau nhiều năm bôn ba tìm đường cứu nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở về Pác Bó (Cao Bằng) vào ngày 28/1/1941 để trực tiếp lãnh đạo Cách mạng Việt Nam. Tại đây, Người cho xuất bản báo Việt Nam Độc Lập, cơ quan tuyên truyền của Việt Minh Cao Bằng.
Chỉ hơn một năm sau khi lá cờ đỏ sao vàng ra đời, một hình ảnh đặc biệt đã xuất hiện trên số báo 103, ra tháng 8/1941. Đó là bức ký họa của chính Bác Hồ, khắc họa hình ảnh một con người được tạo thành từ cụm từ “Việt Nam Độc Lập” đang sải bước đầy khí thế, trên tay cầm lá cờ đỏ sao vàng.
Bên dưới bức vẽ là bài thơ minh họa đầy ý nghĩa, như một lời hiệu triệu:
“Việt Nam Độc Lập” thổi kèn loa
Kêu gọi dân ta trẻ lẫn già
Đoàn kết vững bền như khối sắt
Để cùng nhau cứu nước Nam ta”.
Lá cờ “nửa đỏ nửa xanh”: Người anh em đồng hành một thuở
Có lẽ trong số chúng ta đã có nhiều lần từng thắc mắc về lá cờ nửa đỏ nửa xanh bay bên cạnh cờ đỏ sao vàng trong các sự kiện lịch sử. Đó là cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam, ra đời năm 1960 và sử dụng đến năm 1975. Lá cờ này, nhiều người thường quý mến gọi: Cờ giải phóng.
Chi tiết về lá cờ này trước đây ít được các phương tiện truyền thông nhắc tới. Chỉ từ vài năm trở lại đây, đặc biệt khi những thước phim tư liệu màu của nước ngoài được công chiếu, hình ảnh lá cờ mới trở nên rõ nét. Theo cách giải thích phổ biến, màu đỏ phía trên đại diện cho miền Bắc đã độc lập, màu xanh dương phía dưới tượng trưng cho miền Nam còn trong vòng kềm kẹp của Mỹ và chế độ Sài Gòn, song miền Nam đấu tranh cho khát vọng hòa bình, thống nhất. Nhà thơ Tố Hữu đã từng ca ngợi lá cờ này trong bài “Non nước ngàn dặm”:
Lá cờ nửa đỏ nửa xanh
Màu đỏ của đất, màu xanh của trời
Ngôi sao chân lý của đời
Việt Nam, vàng của lòng người hôm nay.
Sau thống nhất năm 1976, Quốc hội khóa VI chọn cờ đỏ sao vàng làm quốc kỳ duy nhất, khép lại sứ mệnh lịch sử của lá cờ giải phóng.
Những chuyến “xuất ngoại” đầu tiên trên tem bưu chính
Hình ảnh Quốc kỳ Việt Nam lần đầu tiên xuất hiện trên quốc tế thông qua tem bưu chính quốc tế do Ba Lan phát hành vào ngày 21-7-1955. Sau đó, Liên Xô cũng phát hành tem kỷ niệm hình ảnh Quốc kỳ Việt Nam vào ngày 1-9-1965.
Hình ảnh ngôi sao vàng trên nền đỏ trên những con tem nhỏ bé đã lan tỏa hình ảnh Việt Nam đến bạn bè thế giới, đánh dấu một bước tiến ngoại giao quan trọng trong bối cảnh đất nước còn vô vàn khó khăn.
Nguồn: Báo Tuổi Trẻ
Hơn 70 năm trôi qua, trong chặng đường vẻ vang của dân tộc, lá cờ đỏ sao vàng năm cánh luôn là một biểu tượng thiêng liêng. Lá cờ ấy, không chỉ là niềm tin, là ý chí, mà còn là nguồn động lực vô biên đưa dân tộc Việt Nam vượt qua muôn vàn khó khăn để giành thắng lợi và sánh vai cùng bạn bè quốc tế.
Ngày nay, lá cờ đỏ sao vàng tung bay trong những ngày lễ trọng đại, trên các con đường và trong mỗi ngôi nhà, như một cách thể hiện cho sự tự do, độc lập, toàn vẹn của đất nước và sự đoàn kết một lòng của toàn thể dân tộc Việt Nam.
